Ochrona sygnalisty przed działaniami odwetowymi jest bezterminowa i zaczyna się w momencie dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego. Polska ustawa z 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów gwarantuje, że osoba zgłaszająca nieprawidłowości nie może ponosić negatywnych konsekwencji za swoje działanie, nawet po ustaniu stosunku pracy.
Nowe przepisy, które weszły w życie 25 września 2024 r., implementują unijną Dyrektywę 2019/1937. Ich celem jest stworzenie bezpiecznego środowiska dla osób, które w kontekście związanym z pracą dowiadują się o naruszeniach prawa i decydują się je zgłosić. Ochrona ta jest kluczowa dla budowania transparentności i kultury compliance w organizacjach.
Zgodnie z art. 6 ustawy, ochrona prawna przysługuje sygnaliście od chwili dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego. Co najważniejsze, ochrona ta nie jest ograniczona czasowo. Oznacza to, że pracodawca nie może podejmować działań odwetowych wobec sygnalisty ani w trakcie zatrudnienia, ani po jego zakończeniu.
W praktyce oznacza to, że... Jeśli były pracownik, który dokonał zgłoszenia w trakcie zatrudnienia, spotka się z próbą "czarnego PR-u" lub utrudnianiem znalezienia nowej pracy przez byłego pracodawcę, takie działania mogą być uznane za odwet i podlegają sankcjom.
Aby ochrona była skuteczna, zgłoszenie musi spełniać dwa kluczowe warunki: 1. Uzasadnione podstawy do przekonania o prawdziwości informacji – sygnalista w momencie zgłoszenia musi mieć podstawy, by sądzić, że przekazywane informacje są prawdziwe. 2. Informacja musi dotyczyć naruszenia prawa – zgłoszenie musi obejmować dziedziny wskazane w ustawie, takie jak korupcja, zamówienia publiczne czy ochrona środowiska.
Sygnalista, który świadomie zgłasza nieprawdę, nie tylko nie podlega ochronie, ale może ponieść odpowiedzialność karną.
Ustawa o ochronie sygnalistów obejmuje szeroki katalog osób, które uzyskały informację o naruszeniu w kontekście związanym z pracą. Ochrona dotyczy nie tylko pracowników na umowie o pracę, ale również:
* Pracowników tymczasowych i na umowach cywilnoprawnych (zlecenie, dzieło).
* Przedsiębiorców (np. współpracowników B2B).
* Stażystów, wolontariuszy i praktykantów.
* Akcjonariuszy i wspólników.
* Byłych pracowników i kandydatów do pracy.
Działania odwetowe to wszelkie negatywne konsekwencje, które spotykają sygnalistę z powodu dokonanego zgłoszenia. Ustawa wprost zakazuje takich praktyk i podaje ich przykłady:
* Wypowiedzenie umowy o pracę lub odmowa jej przedłużenia.
* Obniżenie wynagrodzenia, pominięcie przy awansie.
* Mobbing, dyskryminacja, niesprawiedliwe traktowanie.
* Naruszenie dóbr osobistych, np. dobrego imienia.
Za stosowanie działań odwetowych grożą surowe sankcje – kara grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do lat 3 w przypadku działań uporczywych.
| Sytuacja | Przykład działania odwetowego | Jak działa ochrona? |
|---|---|---|
| W trakcie zatrudnienia | Pracownik zgłasza nieprawidłowości w przetargach. Miesiąc później jego stanowisko zostaje zlikwidowane z "przyczyn organizacyjnych". | Ciężar dowodu, że zwolnienie nie jest odwetem, spoczywa na pracodawcy. Sygnalista może dochodzić odszkodowania. |
| Po ustaniu zatrudnienia | Były pracownik, który był sygnalistą, ma problemy ze znalezieniem pracy w branży, ponieważ były pracodawca rozpowszechnia o nim negatywne opinie. | Takie działanie uznaje się za odwet. Sygnalista ma prawo do zadośćuczynienia za naruszenie dóbr osobistych. |
| Proces rekrutacji | Kandydat do pracy podczas rozmowy kwalifikacyjnej zwraca uwagę na potencjalnie nielegalne praktyki firmy. Nie otrzymuje oferty pracy, mimo najwyższych kwalifikacji. | Odmowa nawiązania stosunku pracy z powodu zgłoszenia jest zakazana. |
Obowiązek wdrożenia wewnętrznych procedur dotyczy firm zatrudniających co najmniej 50 osób oraz podmiotów z określonych branż (np. finansowej) bez względu na liczbę pracowników. Kluczowe kroki to:
1. Stworzenie bezpiecznego kanału zgłoszeń – zapewniającego poufność i anonimowość (jeśli firma dopuszcza takie zgłoszenia).
2. Opracowanie procedury obsługi zgłoszeń – w tym określenie terminów (7 dni na potwierdzenie przyjęcia, 3 miesiące na informację zwrotną).
3. Przeszkolenie pracowników i kadry zarządzającej – budowanie świadomości, czym jest ochrona sygnalistów i jakie są konsekwencje jej łamania.
Czy Twoja firma jest gotowa na nowe przepisy? Brak odpowiednich procedur to nie tylko ryzyko kar finansowych, ale także utrata zaufania pracowników i partnerów biznesowych.
Ochrona sygnalisty jest trwała i nie wygasa wraz z umową o pracę. Kluczem do jej zapewnienia jest wdrożenie w organizacji solidnych procedur zgodnych z ustawą z 14 czerwca 2024 r. To nie tylko obowiązek prawny, ale inwestycja w etyczną i transparentną kulturę firmy.
Sprawdź, czy Twoja procedura spełnia wymogi ustawy. Skorzystaj z gotowego i bezpiecznego rozwiązania OchronaSygnalisty.online, aby wdrożyć system zgłoszeń w 24 godziny i uniknąć kar.
Chcesz wdrożyć ochronę sygnalistów w Twojej firmie, spółce lub w organach administracji publicznej? Skorzystaj z gotowego rozwiązania Ochrona Sygnalisty Online!
Ochrona Sygnalisty Online powstała, aby wspierać pracodawców zarówno w obsłudze i procesowaniu zgłoszeń anonimowych, jak i nieanonimowych.
Masz pytanie dotyczące Ochrona Sygnalisty Online? Odpowiedź na nie prawdopodobnie znajdziesz w sekcji FAQ. Wciąż masz wątpliwości? Napisz do nas – użyj formularza kontaktowego.
Jeśli tak, prawdopodobnie spodoba Ci się nasze oprogramowanie do wystawiania faktur online.
Wypróbuj za darmo!
Ustawa o ochronie sygnalistów weszła w życie 25 września 2024 r. i nie przestaje budzić wątpliwości zarówno u pracodawców, jak i pracowników czy współpracowników – potencjalnych sygnalistów. Dużo uwagi poświęca się przykładom zakazanych wobec sygnalistów działań odwetowych. A czy zdajemy sobie sprawę z tego, jak długo tak naprawdę trwa ochrona sygnalisty?
Ochrona sygnalisty przed działaniami odwetowymi jest bezterminowa i zaczyna się w momencie dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego. Polska ustawa z 14 czerwca 2024 r. o ochronie sygnalistów gwarantuje, że osoba zgłaszająca nieprawidłowości nie może ponosić negatywnych konsekwencji za swoje działanie, nawet po ustaniu stosunku pracy.
Wdrożenie procedury o ochronie sygnalistów niesie ze sobą ryzyko wystąpienia zgłoszeń dokonywanych w złej wierze. Należy podkreślić, że prawo przewiduje kary za takie zgłoszenia. Co grozi za dokonywanie nieprawdziwych zgłoszeń i jak w takich przypadkach wygląda ochrona przed odwetem? Czytaj dalej!
Masz pytania dotyczące aplikacji? Jesteśmy do Twojej dyspozycji!
